Yefre me Afia

Zo, een week verder in deze onvergetelijke reis van mijn buitenlandse stage in het Holy Family Hospital in Berekum. Langzaam aan beginnen dingen te wennen; dat ik ondanks de DEET en geïmpregneerde klamboe nog steeds onder de muggenbulten zit, dat het brood dat je op straat kan kopen niet te eten is en je dus beter zelf (bananen)brood kan bakken, dat alles hier op een Afrikaans tempo gaat en dat ik het gesproken Engels hier nog steeds maar voor een kwart versta (puur door het mompelen, vreemde uitspraak van woorden of omdat ze voor je het doorhebt geswitched zijn naar Pidgin (combinatie van Engels met Twi en soms nog zelfs een andere lokale taal)). Toch zijn er ook dingen die nog niet wennen, zoals dat iedere ochtend vanaf 4.30 uur er hard muziek wordt gedraaid/je de moskee hoort, dat er in het ziekenhuis niet wordt geluncht (ik heb niet zoveel reserves dat mijn lichaam daar goed op werkt) en dat er steeds weer op de meest onverwachte momenten en plaatsen enge dan wel vieze beesten opduiken.

Ondertussen probeer ik wel me zo goed mogelijk aan te passen aan het lokale leven hier doordat ik probeer om samen met Lauren Twi te leren (o.a. door middel van boekjes die we hier in huis hebben liggen en door collega's en onze schoonmaakster/kokkin Elizabeth de uitspraak te oefenen). Een belangrijke les hierin is, dat je weet op welke dag je geboren bent. Want naar gebruik krijg je een lokale naam (die veel makkelijker te onthouden is en uit te spreken dan mijn 'echte' naam die ik van mijn ouders heb gekregen), die gebaseerd is op de dag dat je geboren bent en het geslacht dat je hebt. Gezien ik op vrijdag ben geboren, net als Kofi Annan (Kofi is de mannelijke vorm voor degenen die op vrijdag zijn geboren), heb ik de Twi naam Afia. Naast dat het toch wel handig is om je Twi naam snel te leren, is het in de sociale omgang met mensen ook wel handig om wat van de culturele verschillen op de hoogte te zijn. Zo is het merendeel van de bevolking hier echt wel heel praktiserend christelijk of islamitisch en naar je eigen geloof wordt dan ook regelmatig gevraagd. Wat hierop het beste antwoord is, heb ik alleen nog niet helemaal ontdekt. Maar om überhaupt een gesprek opgestart te krijgen moet je nu niet denken dat ik mezelf direct in het Twi voorstel als Afia, door te zeggen: ' Efre me Afia.' Dat zou niet echt in goede aarde vallen. Je moet gewoon maar je ding doen, totdat iemand je vanzelf een keer vraagt hoe je eigenlijk heet, hoe het met je gaat en waar je vandaan komt. Gebruikelijk is dan om op alle vragen te antwoorden en eerst mijn daadwerkelijke naam te zeggen, maar bij problemen met de uitspraak (lees: in 99,9% van de gevallen) refereer ik dan óf naar Celine Dion (welke sommige Ghanezen nog wel redelijk kennen of een nummer van haar zelfs als ringtone te blijken hebben!) of anders dan maar snel te zeggen dat ze me ook met Afia mogen aanspreken (met uitzondering van collega artsen waar ik wel echt Céline voor blijf). Belangrijk is wel de vraag terug te stellen en dan met name ook te vragen hoe het met hen gaat. 

Maar ondanks dat ik deze vormen van beleefdheid en de eerste kleine woordjes Twi al onder de knie begin te krijgen, verkeer ik continu weer in nieuwe situaties van miscommunicatie. Mede door het niet spreken van Twi, het slecht verstaan van het Engels, maar ook door heel veel culturele verschillen, waarvan ik voor mijn gevoel nog maar het topje van de ijsberg zie (en dan hebben we het nog niet eens over begrijpen). Dit maakt het werk in het ziekenhuis ook tot een grote uitdaging. Zelf visite lopen bij patiënten lijkt nog steeds bijna niet mogelijk. En aan de enkele patiënten die wel wat Engels spreken en ik dus wel zelf zie, merk ik dat ze totaal niet gewend zijn aan de andere culturele normen en waarden die ik mee neem. Het lastige is dat ik niet zo goed mijn anamnese kan spiegelen aan de artsen hier, omdat die anamnese dus in Twi gaat en ik achteraf alleen een korte samenvatting krijg van de klachten die patiënten wel of niet hebben. Maar er vindt veel meer communicatie plaats met bepaalde normen en waarden die ik (nog) niet begrijp. 

Daarnaast zijn de eerste twee weken in het ziekenhuis weer echt eye opening. De eerste dagen neem ik de les ter harte die ik voorheen steeds heb gehoord: gewoon observeren waarom dingen gebeuren zoals ze gebeuren. Maar ik kan niet onder banken of stoelen steken dat het dan toch wel heel frustrerend is om bijvoorbeeld te horen dat een 26-jarige patiënte overlijdt aan de complicaties van een operatie voor een blinde darm ontsteking (een operatie die in Nederland toch gezien wordt als een relatief kleine ingreep met soms wel complicaties, maar die goed zijn te overzien). Waarom deze patiënte precies is overleden zullen we nooit te weten komen, omdat ze is overleden omdat we haar hebben moeten overplaatsen naar een ander ziekenhuis, omdat de chirurg bij ons in het ziekenhuis een week in een ander ziekenhuis zat (dit is een chirurg die in zijn laatste jaar van de specialisatie zit en dus steeds enkele dagen bij ons in het ziekenhuis is en dan weer een week in een ander ziekenhuis). Dat de chirurg een week afwezig was, betekende dat er maar heel wat wordt gedaan door de house en medical officers die er dan zijn. House officers zijn artsen die hun geneeskunde opleiding hebben afgerond en dan 2 jaar rouleren over 4 afdelingen (elke afdeling 6 maanden): interne geneeskunde, chirurgie, kindergeneeskunde en gynaecologie. Medical officer is de stap na house officer, waarbij ze opnieuw voor 2 jaar over dezelfde afdelingen rouleren. Gelukkig heb ik in een house officer een fijne collega en gids gevonden; hij leert mij over de logistiek in het ziekenhuis, vertaald, en verteld over hoe dingen hier werken (op gebied van verzekeringen, maar ook meer hoe mensen hier leven en culturele aspecten). Het geeft me tenminste een beetje bij beetje een beeld van waarom dingen hier gebeuren op de manier dat ze hier gebeuren. En het meest belangrijke misschien nog wel: hij wil dolgraag van mij leren en staat heel erg open voor mijn suggesties. Samen proberen we op deze manier, zo goed en kwaad als het gaat, om toch de zorg voor de patiënten iets te verbeteren (ook al betekend dat vaak 2 stappen vooruit en tegelijkertijd ook weer 1,5 stap achteruit). Nog een leuk feitje over deze house officer en misschien de reden dat hij mij graag wil begeleiden en van mij leren: hij is in Enschede geboren, omdat zijn moeder een aantal jaar in Nederland heeft gewoond en gestudeerd. Maar verder is hij echt volledig Ghanees.

Als leuke afleiding zijn we vorige weekend, na onze ochtendronde (want we werken hier gewoon 7 dagen per week), op een mooie 21 km fietstocht in de omgeving gegaan. Afwisselend door kleinere en grotere dorpjes fietsend, waarbij we vanuit alle uithoeken worden nageroepen: Hello, Obruni!! En iedereen maar al te graag (met je) op de foto gaat. Gelukkig zijn er ook stukken dat we gewoon rustig, door een super groene natuur kunnen fietsen. Even genieten van de rust en de mooie natuur die dit deel van Ghana in het regenseizoen heeft te bieden. Om af te sluiten door langs te fietsen bij de voetbalwedstrijd van Berekum, waarbij de aandacht van het spel al snel op ons is gevallen en er nog weinig mensen echt belangstelling hebben voor het voetbal.